Art and Design: Social Science

MUMTOZ MAQOM SANʼATI: MILLIY MEROS VA UNING TAʼLIMDAGI RIVOJI

Uktamjon Ulmasovich Rasulov — 2025-02-22

Mazkur maqola Oʻzbekiston milliy maqom sanʼatining tarixiy ahamiyati, uni asrash va rivojlantirish yoʻnalishidagi muhim chora-tadbirlarga bagʻishlangan. Unda milliy maqomlarimizning xalqimiz maʼnaviy hayotidagi oʻrni, badiiy falsafasi va tarixiy qadriyatlarini yoritishga alohida eʼtibor qaratilgan. Shuningdek, maqolada Prezident Shavkat Mirziyoyevning 2017-yil 17-noyabrdagi “Oʻzbek milliy maqom sanʼatini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi qarori hamda 2020-yil 26-maydagi “Madaniyat va sanʼat sohasining jamiyat hayotidagi oʻrni va taʼsirini yanada oshirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi farmoni mazmuni ochib berilgan.

Maqolada maqom taʼlimining dolzarb masalalari, xususan, maqom sanʼatini boshlangʻich bosqichdan oʻrgatish, ixtisoslashtirilgan maktab-internatlarda taʼlim jarayonining rivojlanishi va mavjud muammolarni bartaraf etish masalalari atroflicha tahlil qilingan. Shuningdek, maqom ijrochiligi va nazariyasi oʻrtasidagi bogʻliqlik, zamonaviy pedagogik texnologiyalarning tatbiqi, ilmiy-uslubiy qoʻllanmalarni yaratish zarurati muhokama qilingan.

Ushbu maqola milliy maqom sanʼatini asrash va yangi avlodga yetkazish yoʻlida muhim ilmiy va amaliy ahamiyatga ega boʻlib, maqom taʼlimining rivoji, milliy va umumbashariy madaniyat bilan integratsiyasi borasidagi dolzarb masalalarni qamrab oladi.

ARTISTIC FEATURES OF FASHION SCHOOLS OF UZBEKISTAN IN ALL-UNION MODELING

Etibor Yadgarovna Mirzanazarova — 2025-02-22

Despite the fact that the development of model art in the country is in line with the Sovet union model art, Uzbek artists have conducted to modern conditions. Clothes are created due to the plasticity of the human body, body harmony and constructive lines. In the mid-1950s, new images appeared in the modeling of women's dresses. The dress was completely form-fitting, light silhouette lines were formed. At the same time, a wide summer national shirt was also worn.

MIRZO ULUGʻBEK RASADXONASIGA OID MAʼLUMOTLARNING TEMURIYLAR TARIXI DAVLAT MUZEYIDA YORITILISHI

Komiljon Alimdjanovich Yunusov — 2025-02-22

Mirzo Ulugʻbekning ilmiy faoliyatini aks ettiruvchi bir qancha ashyolar Temuriylar tarixi davlat muzeyida saqlanmoqda. Jumladan, rasadxona maketi, uning surati, “Ziji jadidi Koʻragoniy” kitobi, yulduzlar globusi nusxasi, usturlob, qaychi, chizmachilik asbobi, qalam kabi eksponatlar namoyish etib kelinmoqda. Mazkur maqolada asosan rasadxonaga oid faktlar hamda fikrlar yuzasidan mulohazalar bildirib oʻtiladi. Xususan, kvadrant haqidagi maʼlumotlarga koʻproq eʼtiborni qaratgan holda, unga oid tahliliy fikrlar taqdim etiladi. Ilmiy ishning natijasi sifatida observatoriya kvadrantiga oid turlicha qarashlardan iborat masalaga yechim berishga harakat qilinadi. Shuningdek, rasadxonada erishilgan ilmiy natijalarga nisbatan berilayotgan baho turlicha boʻlgani bois, Mirzo Ulugʻbekning astronomiya fani rivojiga qoʻshgan hissasini xolis eʼtirof etish uchun oʻrta asr davri sharoiti va boshqa bir qancha asosli sabablar maqolada tahlil etiladi.

“TURLI AJOYIB UL MAHLUQOT” KITOBINING MINIATYURA BEZAKLARI

Bexzod Xadjimetov — 2025-01-20

Ushbu maqolada XIX asr oxiri XX asr boshlarida O‘zbekiston hududida kitobot san’atining xolati haqida yozilgan bo‘lib, toshbosma kitoblar va ularga bosilgan miniatyura usulidagi litografiya suratlari haqida so‘z boradi. Kitoblarni xattot, naqqosh, tazxib va miniatyura rassom ustalar tomonidan qo‘lda bezatilishi keskin kamayib tashbosma san’ati kirib kelish jarayonlari keng yoritilgan. Litografiya san’atining qisqacha kelib chiqishi, ishlanish uslublari, afzallik va kamchilik xususiyatlari haqida bayon qilingan. O‘zbekistonda toshbosma usulini hayotga tadbiq etilishi, rivojlanish tarixi, jarayonlarida Is'hoxon Ibratning o‘rni alohida ko‘rsatilgan. Birinchi bo‘lib toshbosma usulida miniatyura suratlari bilan bezatilgan Sidqiy Xondayliqiy tomonidan ko‘chirilgan “Turli ajoyib ul mahluqot” nomli toshbosma kitobi va undagi ayrim suratlarni tahlil etish orqali O‘zbekiston xududida miniatyura bilan bezatilgan toshbosma kitoblari badiiy ahamiyati ochib berilgan.

РОЛЬ ДИЗАЙНЕРА В СОЗДАНИИ И ОРГАНИЗАЦИИ МУЗЕЙНО-ЭКСПОЗИЦИОННОГО ПРОСТРАНСТВА

Нигора Рустамовна Дусатова — 2025-02-22

В данной статье автор размышляет о том, как важно сотрудничество дизайнеров и музееведов с самых начальных этапов создания и организации музея. А значит, до начала работы над дизайн-проектом, еще на этапе формирования концепции будущего музея, дизайнер должен быть вовлечен в изучение тематики, материала и замысла будущего экспозиционного пространства.

INTERPRETATION OF SUFI IDEAS IN LYRICAL-ROMANTIC THEMES OF EASTERN MINIATURE ART

Zilolakhon Askarova — 2025-02-22

This article presents an interpretation of Sufi ideas in lyrical romantic themes in medieval Eastern miniatures. The teachings of Sufism are aimed at studying the human heart and psyche. The article highlights that in Eastern miniatures representing Sufi poetry through imagery, the romantic feelings of the characters and their Sufi interpretation are depicted using figurative artistic and visual means, colors, lines, metaphors, signs, and symbols. These are portrayed in a way that only those familiar with the Sufi teachings of the exoteric and esoteric can understand.

“ICHAN QALʼA” DAVLAT MUZEY-QOʻRIQXONASIDAGI AMALIY SANʼAT ASARLARINI MUZEYLASHTIRISH MASALALARI

Gulchexra Ozodovna Sultanova — 2025-02-22

Ushbu maqolada amaliy sanʼat asarlarini muzeylashtirish masalalari yoritilgan boʻlib, unda muzeylashtirish jarayonilari oʻrganilgan. Muzeyga sanʼat asarlarini yigʻish, hujjatlashtirish, saqlash va taʼmirlash, namoyish qilish masalalari haqida maʼlumotlar yoritilgan. “Ichan qalʼa” davlat muzey-qoʻriqxonasining shakillanishi va uning fondidagi amaliy sanʼat asarlari, ekspozitsiyalari borasida fikr yuritilgan. Muzeyda amaliy sanʼat asarlarini muzeylashtirishi, namoyishi boʻyicha olib borilayotgan ishlar hamda ulardagi yutuq va kamchiliklarga toʻxtalib oʻtilgan. “Ichan qalʼa” davlat muzey-qoʻriqxonasidagi zamonaviy ekspozitsiyalar haqidagi maʼlumotlar berilgan.

OʻZBEKISTON BADIYIY AKADEMIYA TIZIMINI SHAKLLANTIRISHDA DAVLAT SIYOSATINING ISHLAB CHIQILISHI VA ASOSIY YOʻNALISHLARI

Mehribonu Oltiboyeva — 2025-02-22

Mazkur maqolada Oʻzbekiston Badiiy akademiyasi tizimini shakllantirish jarayoni va davlat siyosatining ushbu sohada olib borayotgan islohotlari tahlil qilinadi. Shuningdek, badiiy taʼlim, ijodiy faoliyatni qoʻllab-quvvatlash va madaniy merosni asrash boʻyicha davlat siyosatining asosiy yoʻnalishlari oʻrganiladi.

ИСТОРИЯ ЗДАНИЙ И ЭКСПОЗИЦИИ ГОСУДАРСТВЕННОГО МУЗЕЯ ИСТОРИИ УЗБЕКИСТАНА

Б. Р. Ходжаев — 2025-02-22

В статье рассматривается история зданий Государственного музея истории Узбекистана, история изменения его названия в разное время, вопросы организации и реорганизации отделов, их размещения в зданиях и переезда, а также изменения в музейной категории на основе его экспозиции.

TEATR FESTIVALLARINING SAHNAVIY VA INNOVATSION YECHIM SIFATIDAGI AHAMIYATI

Shuhrat Abdumalikov — 2025-02-22

Mazkur maqolada xalqaro va respublika teatr festivallarida namoyish qilinayotgan spektakllardagi stsenografiyaning oʻrni, uning tajriba va innovatsiyalar uchun zamin yaratishdagi badiiy-ijodiy jihatlarni yosh teatr rassomlar ijodi misolida ochib berildi.

ANʼANAVIY IJROCHILIKDA SOZANDA MAHORATI

Farruxbek Abdugʻaniyevich Abduazimov — 2025-02-22

Ushbu maqolada anʼanaviy cholgʻularning qisqacha taʼrifi (rubob), anʼanaviy sozandaning ijrochilik mahoratini shakllantirish yoʻllari, sozandaning ijrochilik apparati, musiqa cholgʻularining ijro imkoniyatlari hamda mohir ustoz sozandalarning ijro usublari haqida fikrlar yoritilgan.

ҚОРАҚАЛПОҚ ҲУЖЖАТЛИ КИНОСИДА МАВЗУ ВА ЖАНР ХИЛМА-ХИЛЛИГИ

Азиз Аскаров — 2025-02-22

Ушбу мақолада Қорақалпоқ ҳужжатли фильмларининг мавзу, жанр, ғоя ва услуб жиҳатларидан турфа хиллиги таҳлил қилинади. Айниқса, Орол денгизи муаммоси, қорақалпоқ халқининг миллий қадриятлари ва санъати акс эттирилган фильмларга алоҳида эътибор қаратилади. "Орол қандай эди!?", "Жиров" ва "Қудуқ" фильмлари мисолида Қорақалпоқ ҳужжатли киноларининг бадиий ва тасвирий ифода воситалари, уларнинг поэтик хусусиятлари ёритиб берилади. Шунингдек, мақолада ҳужжатли фильмларнинг ижтимоий аҳамияти ва уларнинг миллий маданиятни тарғиб этишдаги ўрни таҳлил қилинади.

ART AND DESIGN: SIMILARITIES AND DIFFERENCES

Sakina Ismaildjanovna Mukhamedjanova — 2025-02-22

This article explores the intricate relationship between art and design, two disciplines that share a creative foundation while serving distinct purposes. Art emphasizes subjective expression, focusing on emotions, ideas, and aesthetics without the constraints of functionality. In contrast, design is inherently utilitarian, aimed at solving practical problems by balancing creativity with functionality. The article highlights key differences and overlaps between these fields, illustrating how changes in artistic approaches have historically influenced design practices.

КИТОБ МУҚОВА САНЬАТИ

Носир Ҳусанов — 2025-02-22

Ушбу мақолада “Китобмуқова саньати” бу санъати тури Қадимги Мисрда милоддан аввал IV асрнинг Ефиопия (переплет) боғловчи- лари, биринчи китобнинг муқоваси хаётга тадбиқ этилган эди. Х IV асрнинг Жаноб Гуттенберг томонидан кўчма типдаги босмахона ихтиро қилиниши билан у узум прессидан айлантирилиб, китоб нашр этишда инқилоб юз берди. Ўрта Осиёда ўрта асрларда хаттотлик санъати кенг ривожланди. Машҳур хаттотларнинг кўп авлодлари Китоб тайёрлаш усулини –материал- лар, сиёҳ, хат кўчириш техникасини такомиллаштириб бордилар. Муқова-бу китоб, журнал ёки бошқа ҳар қандай нашрнинг ташқи элементи бўлиб, унинг ички саҳифаларини ҳимоя қилади ва кўпинча реклама ва ахборот воситаси вазифасини бажариши ҳақида сўз боради.

OʻZBEKISTONDA MEʼMORLIK USLUBLARI INTEGRATSIYASINING SAMARADORLIGI VA ZAMONAVIY MEʼMORCHILIKDAGI FUNKSIONAL ASOSLARI

Raʼno Alimjanovna Ziyayeva — 2025-02-22

Zamonaviy oʻzbek meʼmoriy inshootlarining milliy anʼanalarga qanday asoslangani, tarixi va madaniy meros bilan bogʻliqligi, hamda zamonaviy arxitekturaga integratsiya qilishning ahamiyati yoritilgan. Bu mavzudagi tahlillar ahamiyatli va murakkabdir. Oʻzbekistonning zamonaviy meʼmorchiligida milliy bezaklarni saqlash va yangi talablarga javob berish uchun zamonaviy va anʼanaviy usullarni uygʻunlashtirish muhim muammo ekanligi tahlil qilingan.

MARKAZIY OSIYO HUDUDIDA ANTIK DAVRDAN TO OʻRTA ASRLARDA MATOLARNING BADIIY BEZALISHI

Gulchexra Gafurovna Alimova — 2025-02-22

Maqolada Markaziy Osiyo hududida antik davrdan to oʻrta asrlargacha boʻlgan davrlari matolarning badiiy bezalishi haqida soʻz boradi. Bu davr tarixi uzoq boʻlgani sabab, matolar bezalishi, suratlari haqida Antik davr haykalchalari, arxeologik qazilmalardagi mato qoldiqlarining topilmalari, qadimgi devoriy suratlarini oʻrganib, tahlil qilib maʼlumotlar olishimiz mumkin. Bu davr bizga juda qiziqarli tarixni ochadi, qadimgi matolar shu davrda yashagan aholining falsafiy kechinmalarini, qiziqishlarini ifoda etadi.

OVOZ USTIDA ISHLASHDA DINAMIK TUSLARNING O`RNI

Maxamadjon Usubjonovich Yuldashev — 2025-02-22

Dinamika ijroning eng ta’sirchan vositalardan biri hisoblanadi. Dinamikadan samarali foydalanish ijroning umumiy xarakterini, uning emotsional mazmunini ochib berishga hamda asarning boshqa xususiyatlarini ko‘rsatishga yordam beradi. Turli xilda qo‘yilgan mantiqiy urg‘ular musiqiy asar mazmunini tubdan o‘zgartirishi mumkin. Shuning uchun dinamika asarning ifodali joylarini aniq va ravshan ijro etishda muhim ahamiyatga ega. Mazkur maqolada ijrochi-talabalarning kasbiy-madaniy saviyasini yuksaltirish, vokal imkoniyatlarini rivojlantirish, ovoz ustida ishlashda dinamik tuslarning o‘rni xususida fikr yuritilgan.

EXPRESSION OF THE IMAGES OF FIGERATERS AND VICTIMS OF REPRESSION IN FINE ART

Tolkin Akhmedov — 2025-02-22

In the articie, im the works of artists and sculptors who created and are

Working in the visual arts, the sufferings of the fighters and victims of repression who fought for the free and independent development of their country.

FOTONEGATIVLAR ILMIY TADQIQOT OBʼEKTI VA TARIXIY XOTIRANI SAQLASH VOSITASI SIFATIDA

Nargiza Turayeva — 2025-02-22

Ushbu maqolada fotohujjatning asl nusxasi boʻlgan, keyinchalik kimyoviy-fotografik ishlov berish bilan suratga olish natijasida shaffof tashuvchiga olingan va fotohujjatning nusxalarini tayyorlash uchun moʻljallangan yagona negativ tasvir koʻrinishidagi foto negativ haqida soʻz yuritiladi (fotohujjatlarni qabul qilish va tavsiflash boʻyicha uslubiy tavsiyalar, shu jumladan raqamli koʻrinishda).

SAMARQAND KASHTALARI BAʼZI NAQSHLARINING KELIB CHIQISHI TARIXI

Gulnora Abilkasimovna Maxkamova — 2025-02-22

Mazkur maqola “XX-XXI asrlar Samarqand kashtachiligidagi badiiy jarayonlar” mavzusidagi izlanishlar tarkibidan yozilgan. Unda Samarqand kashtalaridagi naqshlarning kelib chiqishini etnografiya manbalari tahlili asosida koʻrib chiqilgan.

MODERN TASHKENT WOOD CARVING

M. Gaipova — 2025-02-22

Today, among many types of applied art, the interest in wood carving is unparalleled. This type of art is worth noting for its practical importance as well as aesthetic pleasure. This art form has preserved its traditional values and attractive appearance for thousands of years. The interest in wood carving and the polishing of practical art and the emergence of new forms illuminate the national and original aspects.

AMALIY SANʼATNING INSON TURMUSHIDAGI TAʼSIRI HAMDA GIRIH NAQSHLARINING MEʼMORIY OBIDALARDAGI OʻRNI VA ILMIY AHAMIYATI

Lobar Sherbayevna Shukurova — 2025-02-22

Yozma manbalarga koʻra, Oʻzbekiston hududida amaliy bezak sanʼati qadim-qadimdan vujudga kelgan xalq sanʼatining eng ajoyib tarkibiy qismlaridan biridir. U oʻzining rivojlanishida koʻp yillar va asrlarni bosib oʻtgan, goh yuksalgan, goh pasaygan, lekin unda badiiy anʼanalarning avloddan avlodga oʻtishi hech qachon toʻxtamagan. Musulmon allomalar, mutafakkirlar, meʼmor ustalarni voyaga yetkazgan Markaziy Osiyo oʻzining meʼmoriy obidalari bilan insoniyat eʼtiborini qozonib kelmoqda. Ushbu maqolada ota-bobolarimizdan bizgacha yetib kelgan amaliy sanʼat turlari orqali yurtimizni butun dunyo eʼtirof etib kelayotgani va qadimiy meʼmoriy obidalarimizga bitilgan naqsh namunalari hozirda ham dunyo olimlari bahs-munozaralariga sabab boʻlayotgani haqida muhim ilmiy dalillar keltirilib, bu fanni oʻrganishning dolzarbligi taʼkidlangan.

МУЗЕЙЛАРДА ТАЪЛИМ ФАОЛИЯТИНИНГ ШАКЛЛАНИШ ТАМОЙИЛЛАРИ

Ч. Х. Ганиева — 2025-02-22

Ушбу мақолада маданий жараёнлар ривожида музей педагогикасининг аҳамияти ҳақида батафсил баён этилган. Мақолада ривожланган давлатларнинг музейларга, айниқса бадиий йўналишдаги музейларга эътиборини музейнинг катта маънавий озуқа омбори сифатидаги ўрни билан белгиланиши, жамиятдаги маънавий тараққиёт миллий ўзликни англашнинг ривожи билан алоқадорлиги мисоллар билан келтирилган.

ИЗУЧЕНИЕ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ БУХАРСКОГО МУЗЕЯ КУЗНЕЧНОГО РЕМЕСЛА

Саодат Бахтиёровна Атабекова — 2025-02-22

В этой статье обобщены научно-аналитические и фактологические данные о деятельности Бухарского музея кузнечного ремесла в системе Бухарского государственного художественно-архитектурного музея-заповедника. Также приведен анализ экспозиции музея, посещений туристов и проводимых работ по развитию музейного маркетинга.

OʻZBEK MILLIY INTERYER DIZAYNDA AMALIY BEZAK SANʼATINING TUTGAN OʻRNI

Moxira Xusanovna Shodiyeva — 2025-02-22

Turli olimlar tomonidan xalq amaliy sanʼati boʻyicha koʻpgina ilmiy tadqiqotlar olib borganlar, lekin interyer dizayn sohasi keng oʻrganilmagan. Oʻzbek interyer dizaynining koʻp asrlik shakllanishi davomida xalq amaliy bezak sanʼatining oʻrni muhim hisoblanadi. Amaliy bezak sanʼati turlaridan naqqoshlik, yogʻoch oʻymakorligi, ganchkorlikni yuzaga kelishi, oʻziga xos tomonlari, qaysi asrlarda rivojlanganligi oʻrganildi va ularning har bir hududda maktablar tashkil etgan ustalarning nomlari jadval asosida tizimlashtirildi. Sobiq Polovsev uyining ichki interyeri oʻrganilib, taxlil etildi. Naqqoshlik, yogʻoch oʻymakorligi, ganchkorlikning uzviy bogʻliqligi koʻrsatildi.

XONANDA NUTQINING TOMOSHABINGA TA’SIRI

Ma’ruf Qodirov — 2025-02-22

Xonandaning sahnasidagi ijrolarida nutq masalasi muhim rol o‘ynaydi, chunki har bitta so‘z auditoriya va ijrochi san’atkor o‘rtasidagi o‘zaro aloqani ta’minlaydi. San’atkor xonanda nutqi tomoshabinlarni konsert dasturiga jalb qilishga yo‘naltirilgan bo‘lib, ularning nutqlari, ijro va hatti-harakatlari tomoshaning rivojlanishiga ta’sir ko‘rsatadi. Ushbu maqolada nutq xonandaning asosiy vositalardan biri hisoblanishi haqida so‘z boradi.

МАДАНИЯТ КОНТЕКСТИДА ПОЧТА ОТКРИТКАЛАРИ ТАРИХИ

Маъсуда Абдинабиевна Абдурахмонова — 2025-02-22

Откриткаларда ҳаётда воқеликда рўй берган ҳодисалар ва табиатнинг ҳудудлари ва мўжизалари тасвирланган бўлиб, уларнинг тавсифи дарсликларда учрамайди ушбу мақолада откриткаларнинг пайдо бўлиши келиб чиқиш тарихи ҳақида сўз юритилади.

“QOBIZ СHOLGʻUSI – XALQLAR CHOLGʻUSI”

Alisher Axmedov — 2025-02-22

Mazkur maqolada qobiz cholgʻusining paydo boʻlish tarixi, xalqlar orasida keng tarqaganligi va ijod yoʻllari aks ettirilgan.